O nas – Ługwałd – kocham

Położenie miejscowości

Wieś Ługwałd należy do gminy Dywity, która jest częścią powiatu olsztyńskiegowchodzącego w skład województwa warmińsko-mazurskiego. Od strony południowo- wschodniej graniczy z sołectwem Dywity, od strony zachodniej z sołectwem Brąswałd, a od strony północnej z sołectwem Spręcowo. Do siedziby władz gminy jest 2 km, a do stolicy województwa i powiatu, Olsztyna, 9 km. Przez teren sołectwa przebiega droga krajowa nr 51 z Olsztyna do przejścia granicznego z obwodem Kaliningradzkim. Powierzchnia sołectwa to 585,5 ha.
W 1990 roku we wsi mieszkało 178 osób; w 1993 tych mieszkańców było tylko 151, w 2007 na stałe zameldowanych we wsi było 374 osób. Obecnie, według stanu na dzień 27.08.2014 r. na stałe zameldowanych jest 548 osób. W ciągu ostatnich 24 lat liczba mieszkańców wzrosła o ponad 300 %. Głównie są to nowi mieszkańcy z okolicznych miast, szczególnie z Olsztyna. Trudno zatem jest wymagać od nich pełnego utożsamiania się z nowym miejscem zamieszkania. We wsi jest tylko jeden mieszkaniec, który tu się urodził. Jest to Konrad Suraj, którego ojciec był sołtysem. Średnia wieku jest charakterystyczna dla całego województwa. Jesteśmy wsią młodą, z dużymi możliwościami na przyszłość. Średnie wykształcenie mieszkańców jest ponadprzeciętne.

Historia miejscowości

Najstarsze ślady pobytu człowieka na terenie okolic wsi Ługwałd sięgają 14 tysięcy lat. W późniejszym okresie, co najmniej od VI wieku p.n.e. pojawiają się Prusowie, którzy zajmowali się przede wszystkim łowiectwem, rybactwem i rolnictwem. Plemiona pruskie zostały podbite przez Zakon Krzyżacki w XIII wieku. Po podboju tych ziem ruszyła kolonizacja nowo zdobytego kraju, w której znaczną część stanowili Polacy. Na fali tej kolonizacji została założona wieś Ługwałd, której pierwotna nazwa brzmiała Hogenwalt. Pierwsze wzmianki znajdujemy w dokumencie lokacyjnym "Codex diplomaticus Warmiensis oder Regesten Und Urkunden zur Geschichte Ermlands..." Pod datą 22 lipiec 1363 znajduje się zapis "ad locandam villam Hogenwalt".
Następne lata to okres wojen polsko-krzyżackich, który przyniósł spustoszenie tych terenów. Konieczna była ponowna lokacja wsi. Dokonał tego zarządca tych ziem należących do polskiej Warmii, Mikołaj Kopernik, w 1519 roku. Z tego okresu pochodzi wzmianka o udzieleniu pomocy przez Mikołaja Kopernika niejakiemu sołtysowi Tomaszowi na zagospodarowanie się.
Następne informacje o Ługwałdzie pochodzą z 1770 roku, kiedy dokonano spisu ziemi rolnej należącej do wsi. Doliczono się wtedy 30 włók z tego 4 sołtysie i 26 czynszowych. Z 1853 roku pochodzi wzmianka o istniejącej tu szkole, do której uczęszczało 29 miejscowych dzieci. Nauczycielem religii był p. Gajewski.
Zachowały się dane o ilości mieszkańców. W 1782 roku wieś liczyła 16 domów, w 1817 roku miała 87 mieszkańców, w 1871 tych mieszkańców było już 303, w 1925 roku - 262 a w roku 1939 - 260.
Nazwa Ługwałd pojawia się w literaturze w Słowniku geograficznym Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich 1884 roku. Po niemiecku nazwa ta brzmiała Hochwald, co oznacza wysoki las. Pojawiają się nazwy Hogenwald, Hogenwalt, Hogenwaldt i Hogenwalde. W gwarze warmińskiej do końca lat 1960-tych używano nazwy „Ugwaut”, stąd współczesna nazwa wsi.
Ługwałd, to mała wieś ze zbliżonym do ulicówki zachowanym układem przestrzennym. Zabudowa mieszkaniowa koncentrowała się wokół jeziora Ługwałdzkiego na jego północnym brzegu. Jezioro, o powierzchni około 8 ha, to przede wszystkim dostęp do wody niezbędnej dla ludzi jak równie ż dla zwierząt hodowanych przez dawnych mieszkańców. Brak jest budowli charakterystycznych dla innych, większych miejscowości, jak kościół czy też pałac lub większy dwór. Brak jest również miejsc wspólnych jak rynek czy też wspólny plac. W ostatnich latach na zachodnich brzegach jeziora Czark powstał, z inicjatywy mieszkańców, plac, który jest miejscem wspólnych spotkań mieszkańców.
Pod koniec XIX wieku powstała zabudowa kolonijna, czyli zagrody chłopskie oddalone od zwartej zabudowy wsi. Na terenie wsi znajduje się 7 zagród z budynkiem mieszkalnym, stodołą, oborą i własną studnią.
W okresie powojennym sołtysami naszej wsi byli m. in. Suraj, Stanisław Dudko, który był sołtysem przez prawie 25 lat, Czesław Rybak, Edward Dąbrowski, Jadwiga Krakowiak, Romuald Krawiec a obecnie Bronisław Szatan.
Wieś ma swój herb. Choć jest to nieformalny herb to jednak jest. To na czerwonej tarczy złoty dzwon z datą 1363. Sam dzwon wisi w centrum wsi przy placu zabaw. Wielu mieszkańców utożsamia się z tym herbem.
Chlubą naszej wsi jest plac sportowy. Powstawał kilka lat ale w chwili obecnej, dzięki wielkiej determinacji kilkudziesięciu mieszkańców, nie odbiega wyglądem i standardem od „Orlików”, budowanych za państwowe pieniądze. Jego opiekunem, konserwatorem, dobrą duszą jest Mirosław Hycza.
Jest też, pod auspicjami Stowarzyszenia, grupa teatralna, którą kieruje, pisze scenariusze, reżyseruje i opracowuje scenografię Bronisław Szatan. Grupa dała już 6 premier. Są w niej starzy i młodzi mieszkańcy naszej wsi.